13 maart 2012

Disney slaat de plank mis met John Carter

Ongeveer 100 jaar geleden schreef Edgar Rice Burroughs vroege science fiction boeken. Zijn "Barsoom serie" van 11 boeken behoort tot de fraaiste sci-fi 'avant la lettre'. De boeken spelen op Mars en in een aantal ervan, in het bijzonder in de eerste drie, speelt John Carter de hoofdrol. Het eerste boek uit de serie heet "A Princess of Mars". Op dat boek heeft Disney de film "John Carter" gebaseerd. Het is een mooi spektakel, maar de film heeft helaas maar erg weinig met het boek te maken, en dat is bijzonder jammer.

Edgar Rice Burroughs schiep op Mars een wereld waarin alles klopte met zijn fantasie. Hij liet diverse volkeren optreden in de boeken. In bijna ieder boek uit de serie kwamen er wel weer nieuwe levensvormen op Mars bij. In het eerst boek voornamelijk de groene mensen (de Tharks) en de rode mensen (uit Helium en Zodanga). Hij gaf die volken duidelijke en consequente cultuur en gewoonten, en zorgde dat de handeling daarmee in overeenstemming was.

Disney heeft een paar kwajongens als scriptwriters ingehuurd om de zaak volledig door elkaar te husselen, wat elementen uit latere boeken bij het eerste boek te voegen de de 'cultuur' volledig te negeren. Zo zijn de groene mensen een soort wilden (wat ze in het boek tot op zekere hoogte ook wel zijn) zonder duidelijke gewoonten (wat ze in het boek beslist niet zijn) en we zien ze alleen maar wild vechten tegen voornamelijk de rode mensen, die in de film eigenlijk nauwelijks te onderscheiden zijn van aardse mensen. En daar maken de door Disney ingehuurde kwajongens hun grootste fout.

De mensen van Helium hebben een zeer verfijnde en consequente cultuur en de prinses Dejah Thores lijkt totaal niet op de middelmatig aantrekkelijke, wat grof gebouwde, juffrouw die Disney gehuurd heeft, en waaraan geen enkele buitenaardse trek te ontdekken is. Ze gedraagt zich als een koppige aardse vrouw. Ze begint John Carter gelijk te versieren en zou het liefst gelijk met hem in het bed duiken. Hoe anders is dat bij Edgar Rice Burroughs! Daar moet zij niets hebben van die bleke buiten-marse figuur die in de verte op een rode marsbewoner lijkt, maar er wel heel merkwaardige gewoonten op na houdt.

Ik zal niet op de details van het boek ingaan, maar in de film wordt er eigenlijk niets over de verschillen tussen de bewoner van de aarde en die van Mars duidelijk. Van het ene op het andere moment verstaat John Carter de Martianen, maar hoe kan dat? Spreken ze daar al eeuwen Amerikaans? En men wist 100 jaar geleden ook wel dat er op Mars geen of nauwelijks een atmosfeer is. Hoe kan het dan dat daar allerlei wezens rondlopen die ademen? En hoe zit het eigenlijk met die kleine groene wezens, die we aan het begin van de film uit eieren zien kruipen? De antwoorden op deze (en veel andere) vragen vindt u niet in de Disney-verbastering, aar wel in het boek van Burroughs. En de bijzondere relatie die opgebouwd wordt tussen John Carter en de Thark Tars Tarkas komt al helemaal niet aan bod.

Met andere woorden de film is een leuk high-tech kijkspel, maar we worden er niet veel wijzer van. Het zou toch veel leuker geweest zijn wanneer Disney het boek gevolgd had en ons had laten kennismaken met de cultuur van de volkeren op Mars? Dat maakt het boek nu juist zo leuk, en dat is science fiction. Een misser, Disney! Huur de volgende keer eens scenarioschrijvers in die een boek tot een film omwerken. Bij Edgar Rice Burroughs is dat overigens niet zo moeilijk.